Preventieve cognitieve training

Terugval voorkomen door Preventieve Cognitieve Training

Met het oog op het voorkomen van terugval, is het effect van Preventieve Cognitieve Training (PCT) onderzocht. Het onderzoek werd gedaan onder mensen die hersteld waren van terugkerende depressieve episodes. De uitkomsten laten zien dat PCT beschermt tegen terugval in een depressie.

  • PCT na herstel (acht sessies, binnen 2 maanden) biedt bescherming tegen terugval bij mensen met meerdere voorgaande depressies, na elke vorm van behandeling, ook na herstel zonder behandeling. Deze bescherming werd aangetoond over een periode van 2 tot 20 jaar (Bockting e.a., 2005, 2009, 2015; Legemaat e.a., 2023).
  • PCT na herstel, biedt ook bescherming tegen terugval, na een behandeling met cognitieve gedragstherapie (de Jonge e.a., 2015).
  • Het doorslikken van antidepressiva beschermt niet beter tegen terugval bij mensen met recidiverende depressies, dan het afbouwen van antidepressiva in combinatie met PCT (Bockting e.a., 2018). Een recente meta-analyse (Breedvelt e.a., 2021) bevestigt deze bevinding dat het doorslikken van antidepressiva niet beter beschermd tegen terugval dan afbouwen terwijl een psychologische interventies wordt gegeven (PCT en Mindfulness Based Cognitieve Therapie (MBCT)). Mensen met recidiverende depressies met een sterke wens om antidepressiva af te bouwen wordt PCT of MBCT aanbevolen.
  • PCT geeft substantiële bescherming tegen terugval bij mensen met recidiverende depressies die antidepressiva blijven gebruiken na herstel (41% risicoreductie op terugval over 2 jaar, Bockting e.a., 2018).
  • De begeleidde zelfhulp variant ‘Tussen Dip en Droom’ zoals toegepast door praktijkondersteuners in de huisartsenpraktijk vermindert het terugvalrisico (Biesheuvel-Lelieveld, e.a., 2017).
  • Een eerste studie geeft aanwijzingen dat zwangere vrouwen met recividerende depressies antidepressiva veilig kunnen afbouwen na herstel terwijl ze PCT krijgen via beeldbellen. Dat wil zeggen we vinden geen aanwijzingen in een ‘proof of principle studie’ voor negatieve effecten op de moeder en de baby (Molenaar e.a., 2020, Brouwer e.a., 2020).
  • Internetinterventies gebaseerd op PCT laten slechts goede effecten op terugkeer van depressieve klachten zien over de eerste maanden en niet over 15-24 maanden (Kok e.a., 2015, Klein e.a., 2018).
  • Een eerste studie geeft aanwijzingen dat zwangere vrouwen met recidiverende depressies, antidepressiva veilig kunnen afbouwen na herstel terwijl ze PCT krijgen. Dat wil zeggen we vinden geen aanwijzingen in een ‘proof of principle studie’ dat afbouwen van antidepressiva met PCT negatieve effecten heeft op de moeder en de baby (Molenaar e.a., 2020, Brouwer e.a., 2020).

Hoe werkt Preventieve Cognitieve Training?

Bij Preventieve Cognitieve Training leert u als deelnemer wat u zelf kunt doen om een terugval te voorkomen. De training bestaat uit 8 sessies.

Bij deze Preventieve Cognitieve Training komen drie onderdelen aan bod:

  1. U werkt aan beperkende denkpatronen aan de hand oefeningen waarin positieve gevoelens en fantasie wordt ingezet om nieuwe betekenisgeving te vinden.
  2. U leert hoe u positieve gevoelens en ervaringen beter op kunt slaan in uw geheugen en hoe u deze positieve gevoelens en ervaringen makkelijker terug kunt halen uit uw geheugen.
  3. U maakt zelf een persoonlijk preventieplan. Dit kan u niet alleen helpen om een terugval in de toekomst te herkennen, maar ook om terugval te voorkomen. Met behulp van het preventieplan weet u wat u zelf kunt doen om terugval te voorkomen. 

Na iedere sessie krijgt u als deelnemer opdrachten mee waar u thuis mee aan de slag gaat. Deze opdrachten nemen circa 10 minuten in beslag en zijn erg belangrijk voor een succesvol verloop van de training. Iedere sessie worden de opdrachten met u besproken.

Aan het einde van de training heeft u dan als deelnemer aan deze training zelf een persoonlijk preventieplan gemaakt. Hierin staat wat u kunt doen wanneer u depressieve gevoelens of klachten begint te ervaren.  Het doel van de training is dat u minder vaak en minder snel terug zal vallen in een depressie. Deze training kunt u zowel in een groep als individueel volgen. Daarnaast kan deze training ook via beeldbellen aangeboden worden. De training wordt gegeven door PCT-therapeuten. Dit zijn speciaal in PCT getrainde gezondheidszorgpsychologen, psychotherapeuten, klinisch psychologen en psychiaters. Daarnaast is er een zelfhulpversie (Tussen Dip en Droom) die door de praktijkondersteuner van de huisarts begeleid kan worden.

Cliëntervaringen

In onderstaande audiofragmenten kunt u beluisteren hoe Preventieve Cognitieve training door cliënten ervaren wordt. 

De invloed van denkpatronen
Positieve invloed Preventieve Cognitieve training
Praktische tips
Het preventieplan: werkt dat?
Waarom Preventieve Cognitieve training?

 

Dat zegt een voormalige deelnemer:

"Ik voel me hersteld, maar weet ook dat ik een gevoeligheid blijf houden voor eventuele nieuwe depressies. Ik ben erg dankbaar dat ik de Preventieve Cognitieve Training individueel mocht vlogen. Ik heb veel baat gehad bij de 8 sessies. 

Ook heeft het werkboek 'Niet meer depressief' me veel positieve inzichten en leefregels geleerd. Mijn terugval preventieplan kon ik bijwerken tijdens de PCT en blijft voor mij een belangrijk houvast."

– anonieme voormalige deelnemer